Valideynlərin mübahisəsi uşaqlara necə təsir edir?

Valideynlərin mübahisəsi uşaqlara necə təsir edir?

Mübahisənin necə və nə qədər tez-tez yaşandığı, valideynlərinin mübahisəsinə şahid olan uşaq üzərində baş verəcək təsir üçün vacib dəyişənlərdir. Əgər valideynlər ailədə tez-tez olmayan müzakirələr nəticəsində orta nöqtəyə gəlib həll yollarını ortaya qoya bilsələr, bunun uşağa heç bir zərəri olmaz, əksinə, uşağa faydalı olar. 

Valideynlər çox da rast gəlinməyən fikir ayrılığı səbəbindən yaşadıqları problemləri həll etdikdə, uşaq, iki insan bir-birini sevsələr belə, hər zaman bir-birləri ilə razılaşa bilməyəcəkləri mesajını alır, lakin bu kimi problemlərin həll olunmaz problem olmadığı mesajı verilir  və onlar həll olunduqda əlaqələr daha da möhkəmlənir.

Çox kiçik yaşlarından valideynlərinin qayğısına qalan uşaqlar valideynləri ilə etibarlı bir əlaqəni təmin edir və onların valideynləri ilə güclü əlaqənin etibarı uşağa başqa heç nə verə bilməyəcək. 

Uşaq üçün eyni evdə yaşayan ata-anasının bir-birini həqiqətən sevdiyini görmək ona sevildiyini hiss etdirəcək. Buna uyğun olaraq, psixoloji araşdırmalar göstərir ki, evdə isti ailədə böyüyən uşaqların daha mehriban və rəğbətli xarakterləri olur və valideynlər hər dəfə mübahisələrini övladlarından gizlətməyə çalışırlarsa, uşaqların böyüdükləri zaman  münasibətlərində qeyri-real gözləntilərin olduğu görülür. 

Valideynlər övladlarını müzakirə edərkən nələri nəzərə almalıdırlar?

• Həyat yoldaşları mübahisələrinin heç birində bir-birlərini təhqir etməməlidirlər, istər kiçik, istərsə də daha vacib bir mövzuda mübahisə etsinlər.
• Fiziki zorakılıq heç vaxt, ən qəzəbli anda belə ön plana çıxmamalıdır. Bir-birinin üstünə atılan əşyalar və ya qəzəbli qışqırıqlar uşağın özünə inam hissini məhv edəcək.
• Barışıqla bağlı yaranan problemlərdə həyat yoldaşları bir-birini dinləməli və qarşılıqlı konstruktiv tənqidlə yanaşmalıdırlar. Bunun əksi olduqda, uşaq valideynləri dava edərkən bir-birlərinə niyə bu qədər nifrət etdiklərini soruşur və onların bir-birini sevməməsi onun günahı olub-olmadığını düşünə bilər.
• Uşaqların qarşısında hər cür müzakirələr aparmamağa diqqət etməli, eyni zamanda hər hansı müzakirəni uşaqdan gizlətməməyə də diqqət yetirə bilərsiniz. Uşaqdan gizlətmək üsulunun düzgün olması vacibdir. Qonaq otağında yüksək səslə döyüşərkən uşağı otağına göndərib, buradan çıxmamasını deməklə problemi həll edə bilməzsiniz. O, uşaq bağçasından eşidəcəyi  sözlərlə hadisəni çox fərqli şərh edə bilər, hətta müzakirəni bitirmək üçün nə edə biləcəyini düşünərək otaqda özünə zərər verə bilər.
• Uşağın etibarını və sevgisini qazanmaq üçün sözləriniz və hərəkətləriniz həmişə ardıcıl olmalıdır. Müzakirə zamanı və ya müzakirədən sonra bu münasibətə diqqət yetirsəniz, çox gözəl olar.
• Mübahisə zamanı həyat yoldaşınızla çox ciddi ayrılıq söhbəti etmiş ola bilərsiniz və bu qəzəblə evi tərk etmiş ola bilərsiniz.

• Müzakirəni sağlam şəkildə həll etməyə çalışın ki, uşaqlarınız müzakirədən müsbət təcrübə ilə ayrılsın. Sadəcə uşağınız xoşbəxt olacaq deyib süni barışığa getməyin. Problemləri ört-basdır etməyə çalışmaq əvəzinə, açıq ünsiyyət və düzgün dialoqla barışın.

Valideynlərin mübahisələri müxtəlif yaş qruplarından olan uşaqlara necə təsir edir?

• Körpəlik dövründə evdə dinc bir mühit olmayan körpə, həyatında güvən qazanmağın ən əhəmiyyətli nöqtəsində buna nail ola bilməyərək, etibarlı bir bağlılıq qura bilmir və böyüməyə başlayır. Dava-dalaşlı evdə böyüyən uşaq valideynlərinin səs tonları daim yüksək olarsa, daha tez-tez ağlayırsa, hətta eşitmə problemi də yarana bilər. Yuxu problemləri ola bilər.
• Uşaqlıqda mübahisəli valideynləri olan uşaqlar sosial mühitlərində bunun təsirini göstərirlər. Çəkəcəkləri şəkillərdə döyüşən ana və ata fiqurlarından istifadə edirlər. Həmişə özünü günahkar hiss edir. O, həyatının son illərində də sahibkarlığa qarşı günahkarlıq hissini nümayiş etdirməyə davam edir. Evdə gərgin ailə mühitində yaşayan uşaq məktəbdə dostlarına qarşı aqressiv davrana və ya əksinə, onlardan təcrid olunaraq tək qalmağa çalışa bilər.

• Yeniyetməlik dövründə valideynlərinin davamlı mübahisələrinin şahidi olan yeniyetmə evdəki narahatçılıq səbəbindən daxili münaqişələr yaşayır və həllində dəstək axtarmağa kimsə tapa bilmir. O, şəxsiyyət tapmaq prosesində valideynlərindən kömək istəmir. Yetkinlik illərində belə sosial mühitə çətinliklə uyğunlaşmağa çalışır. Əgər evdə fiziki zorakılığın şahidi olubsa, çox güman ki, çöldə zorakılıq törədəndir. Bəzi yeniyetmələr mübahisəli ailə mühiti yoxmuş kimi davranır və bu şəkildə heç bir davaya qulaq asmamağa çalışırlar.

Valideynlər müzakirədən sonra uşağa bu vəziyyəti necə izah etməlidirlər?

Mübahisədən sonra valideynlər uşaqları ilə danışmağa başlayanda bir-birini tənqid etmədən, övladlarına xoşbəxt olduqlarını başa salmalıdırlar. Uşağa problemin həll olunduğunu çatdırmaq vacibdir. Ana və ya atanın doğru və ya yanlış vəziyyətini uşağa çatdırmadan nəticəni ifadə etmək də vacibdir.

Məsələn, həyat yoldaşlarından biri digərinə qəzəbli davrananda uşağa belə izah etmək düzgün olar: “Əslində anan/atan məni incitmək istəmirdi, yaxşı niyyətli insandır, mən onu tanıyıram və məni sevdiyini bilirəm amma bu davranış məni kədərləndirdi, bir az pis hiss etdim'.

Əgər müzakirənin sonunda cütlüklər bir-birlərini qucaqlayıb öpsələr və bir-birlərini nə qədər çox sevdiklərini söyləsələr, uşaq valideynlərinin bir-birlərinə qarşı həqiqətən sevgi dolu olduğunu görəcək.

Unutmayın ki, hər ailənin öz daxili problemləri var və hər bir cütlük barışmaqda çətinlik çəkir. Hər şeydən əvvəl, həyat yoldaşı olaraq cütlük terapiyası alaraq öz problemlərinizi həll edə bilərsiniz. Sonra uşağınıza psixoloji dəstək verməklə, onu mübahisələrin pis təsirlərindən xilas edə və yetkinlik çağında daha xoşbəxt bir fərd edə bilərsiniz. 

Uzman.az psixoloq platforması

www.uzman.az | 070 254 96 00

Yazdığı məqalələri: 88 bütün yazılarına bax
Suallara verdiyi cavablar: 0 bütün cavablara bax